Ustawa

Nr 6244/2014 z dnia 27 czerwca 2014 r.

 

Produkty spożywcze w sklepiku szkolnym powinny być oferowane w małych, jednorazowych porcjach i opakowaniach. Jeżeli zachodzi taka potrzeba (np. w przypadku jogurtów, sałatek owocowych, warzywnych) powinny być również dołączane do nich sztućce jednorazowe.

Kanapki na bazie pieczywa typu graham, razowego lub mieszanego – chleb, bułki z dodatkiem:

• masła lub margaryn miękkich wysokiej jakości (kubkowe, nie polecane masło roślinne)

• chudych wędlin (wysokiej jakości), chudego pieczone mięsa

• serów podpuszczkowych (żółte), twarogowych (białe)

• ryb np. ryba wędzona, pasta rybna

• jaj lub pasty jajecznej

• warzyw (np. sałata, kapusta pekińska, papryka, pomidor, ogórek)

• owoców (np. pomarańcza)

• sery i serki (naturalne i smakowe)

• desery mleczne

• jogurty z dodatkiem musli lub owoców (do jedzenia łyżeczką)

• koktajle mleczne z owocami lub warzywami

• bez nadzienia

• z nadzieniem na słodko (np. serowym, owocowym)

• z farszem na słono (np. mięsnym, warzywnym)

• owocowe (zawierające tylko naturalnie występujące cukry)

• warzywne (zawierające tylko naturalnie występujący sód)

• owocowo-warzywne

Napoje mleczne naturalne i smakowe (np. owocowe) w małych opakowaniach:

• mleko

• jogurt

• kefir

• maślanka

Owoce świeże (umyte i przygotowane do bezpośredniego spożycia) np. jabłka, gruszki, śliwki, winogrona, banany, brzoskwinie, morele, nektarynki itp.

Owoce suszone – np. jabłka, banany, morele, śliwki, rodzynki (w małych opakowaniach)

Musy owocowe

Warzywa świeże (przygotowane do bezpośredniego spożycia) np. marchewka, papryka, ogórek, rzodkiewka

Warzywa suszone (np. plasterki pomidorów, buraków)

Suchary smakowe, wafle ryżowe, kukurydziane bez dodatku soli, cukru, substancji dodatkowych

Różne gatunki orzechów najlepiej niesolonych, nasiona (np. słonecznika, dyni – w małych opakowaniach, przeznaczone do bezpośredniego spożycia)

Batony i ciasteczka zbożowe (zawierające ziarna zbóż, płatki, orzechy, migdały, owoce)

Sklepik szkolny, ze względu na swoje funkcje, dotyczące uzupełniania potrzeb żywieniowych uczniów, jak również ze względu na rolę w kształtowaniu prawidłowych nawyków żywieniowych, nie powinien w swoim asortymencie oferować takich produktów, jak:

• żywność typu fast-food (pizze, hot-dogi, hamburgery, zupy i inne dania instant – błyskawiczne)

• słone przekąski węglowodanowo-tłuszczowe (frytki, chipsy ziemniaczane, chrupki, słone paluszki, popcorn, prażynki, krakersy)

• słodkie przekąski węglowodanowo-tłuszczowe (batony, wafle przekładane słodką masą, ciastka francuskie, z kremem, bitą śmietaną)

• nektary i napoje owocowe z dodatkiem cukrów, słodzików i barwników

• napoje energetyzujące

• napoje smakowe gazowane i niegazowane

• cukierki i inne słodycze z dodatkiem sztucznych barwników

Produkty typu fast-food oraz przekąski węglowodanowo-tłuszczowe charakteryzujące się niską wartością odżywczą (jakością żywieniową), dostarczają na ogół dużo energii w postaci cukrów prostych i dwucukrów (głównie sacharozy) oraz tłuszczów o niekorzystnym profilu kwasów tłuszczowych (tj. o dużej zwartości kwasów tłuszczowych nasyconych oraz izomerów trans). Produkty te nie zapewniają ponadto odpowiedniej ilości cennych składników odżywczych, jakimi są m.in. witaminy i składniki mineralne, oraz błonnika pokarmowego iinnych substancji biologicznie czynnych, o działaniu prozdrowotnym, potrzebnych do prawidłowego funkcjonowania, zwłaszcza młodego organizmu.

Słodkie napoje (gazowane i niegazowane), napoje smakowe, gumy do żucia, żelki są z kolei źródłem sacharozy, konserwantów, barwników, a niektóre również kwasu ortofosforowego i kofeiny. Napoje energetyzujące, oprócz cukru, zawierają dodatkowo substancje o działaniu pobudzającym, stymulujące pracę układu nerwowego, takie jak: kofeina (guarana),tauryna, karnityna, i inne. Substancje te mogą niekorzystnie wpływać na młody rozwijający się organizm. Ponadto u niektórych osób mogą powodować uzależnienie. Słodkie przekąski, ciasta/ciastka, słodycze oraz napoje słodzone nasilają wahania poziomu glukozy we krwi. Węglowodany, głównie proste zawarte w tych produktach, bardzo szybko wchłaniane przez organizm powodują szybki wzrost poziomu glukozy we krwi, na który organizm reaguje szybkim wyrzutem insuliny (hormon wytwarzanyprzez trzustkę), powodującym równie szybki spadek tego cukru we krwi. Efektem tego są duże wahania stężenia glukozy we krwi i jednocześnie wzrost łaknienia, co dodatkowo nakręca spożywanie produktów o niskiej wartości odżywczej, a wysokiej wartości energetycznej. Powoduje to gorszą pracę mózgu i obniżenie percepcji i zdolności przyswajania wiedzy, co skutkuje gorszymi wynikami uczniów w nauce. Ponadto spożywane w nadmiarze cukry proste szybko wchłaniane przez organizm powodują wzrost wolnych cukrów we krwi, a niewykorzystane, jako źródło energii, zostają zamienione na kwasy tłuszczowe i odłożone w tkance tłuszczowej w postaci triglicerydów.

Stąd też, spożywanie takich produktów w dużych ilościach, w długim okresie czasu może przyczyniać się do wzrostu masy ciała, a następnie nadwagi i otyłości, rozwoju próchnicy zębów, cukrzycy typu 2, chorób układu krążenia, niedoborów składników odżywczych, w tym na przykład żelaza zwiększając ryzyko rozwoju anemii (niedokrwistości) oraz wielu innych schorzeń powstałych na tle wadliwego żywienia.

Władze szkoły wspólnie z nauczycielami, rodzicami oraz specjalistami ds. żywienia, organizacjami i instytucjami odpowiedzialnymi za promocję zdrowego stylu życia powinny zapewnić uczniom możliwość wyboru i spożywaniana terenie szkoły prawidłowo skomponowanych zestawów śniadaniowych. W praktyce funkcję tę może spełniać sklepik szkolny oferujący pełnowartościowe, zgodne z zasadami prawidłowego żywienia produkty, kanapki, zestawy śniadaniowe oraz napoje.

 

prof.dr hab. Anna Gronowska-Senger,

dr hab. Jadwiga Hamułka,

dr hab. Anna Kołłajtis-Dołowy,

dr hab. Agata Wawrzyniak, prof. nadzw. SGGW

Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji SGGW w Warszawie

Marta Widz, Centrum Komunikacji Społecznej Urzędu m.st. Warszawy

 

Prof. dr hab. Anna Brzozowska, Przewodnicząca Polskiego Towarzystwa Nauk Żywieniowych

Prof. dr hab. Danuta Kołożyn-Krajewska, Wice Prezes Polskiego Towarzystwa Technologów Żywności

Prof. dr hab. Jadwiga Charzewska, Samodzielna Pracownia Epidemiologii Żywienia i Norm, Instytut Żywności i Żywienia

Dr inż. Anna Stolarczyk, Dietetyk, Klinika Gastroenterologii, Hepatologii i Zaburzeń Odżywiania, Instytut „Pomnik-Centrum Zdrowia Dziecka” w Warszawie

Dr inż. Danuta Gajewska, Prezes Polskiego Towarzystwa Dietetyki